AI in het onderwijs: neem de regie, voordat Big Tech ermee aan de haal gaat.
In een eerder artikel besprak ik hoe AI het onderwijs fundamenteel transformeert en waarom bestuurders deze ontwikkeling niet kunnen negeren. Maar wat betekent dit concreet voor de keuzes die zij nu moeten maken?
Als futurist en strateeg stel ik onderwijsbestuurders en leiders drie fundamentele vragen die verder gaan dan de technische implementatie van AI. Deze vragen helpen bij het vormgeven van een strategisch AI-beleid en het maken van weloverwogen keuzes in een tijdperk van snelle verandering.
1. Hoe kritisch zijn we op Big Tech en AI?
AI wordt grotendeels ontwikkeld en beheerd door Big Tech-bedrijven met hun eigen commerciële belangen. Dat betekent dat onderwijsinstellingen niet alleen AI als technologie moeten omarmen, maar ook kritisch moeten kijken naar de krachten erachter. Hier komt de fabel van de schorpioen en de schildpad* in beeld: een schorpioen vraagt een schildpad om hem over de rivier te dragen. Halverwege steekt hij de schildpad, ondanks dat dit hen beiden zal doen zinken. Zijn verklaring? “Het zit in mijn natuur.”
Dit verhaal herinnert ons eraan dat Big Tech zijn eigen aard heeft, met focus op winst, schaalvergroting en dataverzameling. Dit betekent niet dat onderwijs AI en Big Tech moet afwijzen, maar wel dat er een diepgaand besef moet zijn van de risico’s en afhankelijkheden. Hoe zorgen we ervoor dat AI in het onderwijs niet alleen een vehikel wordt voor de belangen van techreuzen, maar een middel blijft om onderwijsinhoud en -kwaliteit te verbeteren?
2. Hoe maken we AI écht van ons?
AI is niet zomaar een externe kracht die ons overkomt. De fundamentele technologieën achter AI zijn mede voortgekomen uit de academische wereld. Toch lijkt het onderwijs nu vooral een passieve consument, afhankelijk van commerciële producten en kant-en-klare oplossingen.
De vraag is: hoe nemen we AI terug? Dit betekent niet dat onderwijsinstellingen zelf grote AI-modellen moeten gaan bouwen, maar wel dat ze zich moeten afvragen hoe ze AI kunnen inzetten op hun eigen voorwaarden. Hoe kan AI een verlengstuk worden van de educatieve waarden en doelen van een instelling? Hoe zorgen we ervoor dat AI docenten ondersteunt in plaats van vervangt? Dit vraagt om strategische keuzes: welke AI-tools accepteren we? Hoe trainen we docenten, scholieren en studenten om AI bewust en kritisch te gebruiken? En hoe zorgen we ervoor dat AI bijdraagt aan menselijke ontwikkeling in plaats van deze te ondermijnen?
3. Welke nieuwe vormen van onderwijs kunnen we bedenken?
De spannendste vraag: welke nieuwe vormen van onderwijs worden mogelijk met AI? Te vaak wordt AI in het onderwijs slechts gezien als een manier om bestaande processen efficiënter te maken: je huiswerk laten maken, sneller toetsen nakijken, administratieve taken automatiseren. Maar AI biedt de kans om onderwijs fundamenteel opnieuw te ontwerpen.
Wat als onderwijs veel persoonlijker wordt, met AI als hulpmiddel voor maatwerk op grote schaal? Wat als AI kan helpen om leerstof aan te passen aan de snelheid en stijl van elke individuele leerling? Hoe kunnen we met AI onderwijs flexibeler, inclusiever en creatiever maken? Het gaat niet alleen om het verbeteren van wat we al doen, maar om het herdenken van onderwijs zelf: niet alleen wat we onderwijzen, maar ook hoe we onderwijzen en waarom.
De transformatie gaat door
Het onderwijs staat voor een onvermijdelijke transformatie. We kunnen reageren of anticiperen. We kunnen verbieden of omarmen. Hoe dan ook, de verandering komt, en sneller dan we ons kunnen voorstellen.
Mijn advies: wees proactief in plaats van reactief. Zorg dat je niet alleen bezig bent met AI-regels om dingen buiten de deur te houden, maar werk aan een coherente visie die verder gaat dan implementatie. Denk strategisch na over hoe AI bijdraagt aan de toekomst van jullie onderwijsinstelling.
Wat is jouw antwoord op deze drie vragen? Ik ga graag met je in gesprek over hoe jullie instelling deze transformatie kan vormgeven.
* In een latere versie ook wel bekend als de fabel van de schorpioen en de kikker. Het origineel is toegeschreven aan laat 15e-eeuwse, Perzische fabels, volgens Wikipedia.
